Hormonale disbalans. Die twee woorden vliegen je waarschijnlijk met de dag om de oren. Het lijkt bijna of hormonale disbalans een trend is waar we maar niet mee weten wat we er mee moeten. Jammer genoeg is het een trend en jammer genoeg moeten we er ook flink mee aan de bak, want hormonen uit balans is vragen om problemen Wanneer hormonen uit balans zijn kan dat vage klachten geven zoals slaapproblemen of klachten in de spijsvertering welke we vaak niet direct linken aan de hormoonhuishouding.
In deze blog geven we je graag een basis les hormoonhuishouding en hopen we dat je vanuit hier kunt werken aan een energiek en klachtenvrij bestaan, want heel eerlijk: de hormonen uit balans is vragen om problemen. We proberen de blogs altijd binnen 3 a4’tjes te houden en zoals gewoonlijk is dat weer niet gelukt. Excusi en veel leesplezier.
Hormoon komt van het Griekse woord ‘hormao’ dat letterlijk ‘in beweging zetten’ betekent. Hormonen zijn dan ook letterlijk chemische boodschapper stofjes die het lichaam aanzetten tot actie of juist om iets af te remmen. De stofjes worden aangemaakt in hormoonklieren en via de bloedbaan vervoerd tot het ontvangende orgaan. De hormonen zijn letterlijk in staat om het gehele lichaam te besturen. Ze besturen de spijsvertering (met hormonen ghreline en leptine), ze besturen de energiestofwisseling (met schildklierhormonen), ze besturen lichaamstemperatuur, de bloedsuikerspiegel, vruchtbaarheid en besturen ook langdurige reacties op stress.
Je hebt simpel gezegd twee hoofdgroepen hormonen. Er zijn steroïde hormonen en er zijn peptide hormonen. De steroïde hormonen worden gemaakt uit bouwstof cholesterol en de peptide hormonen worden gemaakt uit een kleine aaneenschakelijking van aminozuren. Bij steroide hormonen kun je denken aan alle geslachtshormonen zoals testosteron, oestrogeen en progesteron. Bij peptide hormonen kun je denken aan het gelukshormoon serotonine of het slaaphormoon melatonine. Beide hormonen worden hoofdzakelijk gebouwd uit het aminozuur tryptofaan.
Je zou het vandaag de dag bijna niet meer geloven, maar er zit een verschil tussen mannen en vrouwen en uiteraard in de hormoonwerking van deze twee. Ondanks dat vrouwen en mannen precies dezelfde hormonen hebben, is de verdeling van de verschillende hormonen gigantisch bepalend voor de uiteindelijke ontwikkeling van de twee. Mannen hebben velen malen meer testosteron in het lichaam (yes, zelfs de slappe hap van tegenwoordig 😉) en worden vrouwen meer geleid door oestrogeen (en progesteron).
De verschillen tussen mannen en vrouwen worden echter wel steeds kleiner. Steeds meer mannen hebben een overschot aan oestrogeen (vrouwelijk hormoon) en steeds meer vrouwen hebben last van een androgenen (mannelijke hormonen) overschot. Hoe komt dit nou toch?
Als we de cijfers moeten geloven heeft een 20 jarige van nu hetzelfde level van testosteron als een 70 jarige in de jaren ’80. Dat is diep bedroevend en dat vraagt om gigantisch veel actie. Testosteron bij mannen is nodig voor een jagend karakter, voor motivatie, energie en herstel. Daarnaast heb je testosteron nodig voor de ontwikkeling van sperma en speelt het een grote rol in het libido. Een van de belangrijkste redenen voor de reductie van testosteron is door het steeds meer toenemende gewicht van mannen. Vetmassa stimuleert de productie van het vrouwelijk hormoon oestrogeen dat kan zorgen voor typisch vrouwelijke kenmerken zoals borstvorming en brede heupen. Hoe meer oestrogeen er in het lichaam circuleert, hoe lager de productie van het eigen testosteron.
Een laag testosteron zorgt er niet alleen voor dat de man steeds ‘vrouwelijker’ wordt. Het zorgt er ook voor dat de man minder snel hersteld, minder gemotiveerd is en overall minder lekker in zijn vel kan gaan zitten. Het wordt tijd om dit terug in balans te brengen.
Een van de meest voorkomende problemen bij vrouwen is oestrogeendominantie. Dit kan onwijs veel verschillende oorzaken hebben. Voordat ik verder ga naar een erg complex proces dat het vrouwelijk lichaam maandelijks (en driemaandelijks en jaarlijks) moet doorlopen, weet dat dit een schematische uitleg is en dat de range van een natuurlijke cyclus vrij breed mag zijn voordat de alarmbellen moeten rinkelen. Hier ga ik bij Level 2 uitgebreid op in, maar ik wil dat je hier alvast wat kennis over hebt.
Als we naar de gemiddelde cyclus van de vrouw kijken (afbeelding) dan zou deze 28 (tussen 21-35 is ok) dagen duren en heeft deze iedere maand dezelfde opbouw. We starten de cyclus met de menstruatie, waarna een aantal follikels langzaam groeien om uiteindelijk te strijden om de eerste plek zodat er één eicel kan springen rondom dag 14. De follikels produceren oestrogeen en de follikel met het meeste oestrogeen wint de strijd en zal uiteindelijk als enige eiblaasje overblijven.
Na de eisprong zien we een daling van oestrogeen en veranderd de eicel langzaam in corpus luteum (gele lichaam). Dit corpus luteum produceert grote hoeveelheden progesteron om ervoor te zorgen dat de eicel zich uiteindelijk goed in de baarmoederwand kan nestelen als deze bevrucht is. Als dit proces maandelijks goed verloopt heb je een mooie balans tussen de hormonen oestrogeen en progesteron. Wat kan nou het probleem zijn?
Hormonale anticonceptie (zoals de pil) onderdrukt de eisprong waarmee géén corpus luteum gevormd wordt en er dus ook geen progesteron wordt vrijgegeven. Hierdoor krijgen we maandelijks een overschot aan oestrogeen. Anders gezegd: oestrogeendominantie.
Een ander probleem kan voortkomen uit xeno-oestrogenen. Xeno-oestrogenen zijn chemische stoffen (dus geen echte hormonen) die zich wel gedragen als oestrogenen. Als deze xeno-oestrogenen veelvuldig binnenkomen, verstoren ze de natuurlijke oestrogeen-progesteron balans waarmee we dus weer eindigen met hetzelfde probleem: een overschot aan oestrogeen. Anders gezegd: oestrogeendominantie.
Xeno-oestrogenen vinden we terug in geneesmiddelen, drinkwater, antibiotica, pesticiden, plastic bakjes/flessen, schoonmaakmiddelen, parabenen uit verzorgingsproducten, sigarettenrook, zware metalen als amalgaam vullingen etc. Een gigantische waslijst dus.
Er zijn nog veel meer potentiële oorzaken voor zowel oestrogeen dominantie en testosteron deficientie, maar dat kunnen we niet kwijt in deze blog.
Hoewel de aanpak voor testosteron deficiëntie en oestrogeendominantie niet hetzelfde is, zit er wel overlap in de oplossing. De 5 belangrijkste factoren zijn: stress reductie, darmwerking optimalisatie, leverwerking optimalisatie, vermijden endocriene verstoorders en herstel bioritme.
Voor deze nieuwsbrief focussen we op stress reductie en het herstel van het bioritme. De andere drie kun je leren tijdens level 2 van Hack Your Nutrition (meer info). Dit voornamelijk omdat de drie overige erg complex zijn en we graag willen dat je vanuit deze nieuwsbrief direct aan de slag kan met het optimaliseren van je gezondheid.
Wanneer je langdurig onder stress staat (chronische stress) dan neemt de HPA-as het over van het autonoom zenuwstelsel. De HPA-as staat voor Hypothalamus – pituitary gland (hypofyse) – adrenal gland (bijnieren) en zorgt ervoor dat je lichaam kan overleven door continu hoge hoeveelheden cortisol vrij te laten komen. Hoge hoeveelheden cortisol zorgen ervoor dat jij in standje overleving blijft staan, dat je energie vrij blijft maken, dat het immuunsysteem onderdrukt wordt, houd je scherp etc.
Zolang de HPA-as actief blijft, worden twee andere belangrijke assen (HPT-as en HPG-as) onderdrukt. De HPT-s staat voor de as met de schildklier (thyroid in het Engels) en de HPG-as staat voor de as met de geslachtsorganen (gonadal in het Engels). Dit komt doordat je lichaam de volledige voorkeur geeft aan overleving boven voortplanten of boven stofwisseling. Klinkt voor mij ook logisch, want waarom zou je denken aan nakomelingen als je niet zeker weet of je zelf wel kan blijven bestaan?
We moeten dus zorgen dat stress gereduceerd wordt, het autonoom zenuwstelsel en de HPA-as voldoende tijd krijgen om te rusten om daarmee standje overleving uit de schakelen.
Alles dat je traint word beter in. Zo ook voor ontspanning en stressreductie. Zorg dus dat je van onderstaande een hele rits zoveel mogelijk oppakt. Ben je er van bewust dat stress ook ontstaat vanuit verkeerde voeding, vanuit chemicalien etc.
Daglicht in de morgen is een dag zonder zorgen. Door zo snel mogelijk in contact te komen met daglicht, wordt er een signaal gegeven aan de nucleus Suprachiasmaticus (onderdeel van de hypothalamus in het brein) dat het bepaalde stoffen zoals serotonine (gelukshormoon) kan vrijgeven én wordt het circadiaans ritme opgestart. Het circadiaans ritme is onze interne biologische klok die met behulp van daglicht zelf zorgt dat op bepaalde momenten van de dag het lichaam weet wat het moet doen. Om eten goed te kunnen verteren, moet het lichaam begrijpen dat het daglicht is en moet het de tijd hebben gehad om opgestart te zijn.
Hoe vaker jij het bioritme laat synchroniseren met daglicht, hoe beter dat jouw biologische klok begrijpt welke processen op welke momenten moeten werken. Hoe beter jouw biologische klok dit weet, hoe beter hormonen kunnen werken richting homeostase.
Mijn beste tip: zorg dat je altijd eerst daglicht hebt gezien voordat je aan het werk gaat en voordat je begint met eten.
Wil jij in de toekomst als coach aan de slag en wil jij dat jouw kennis over hormonen maximaal on point is? Dan is HYN level 2 wellicht wat voor jou. Op dag 2 van onze cursus ga je aan de slag met hormoon gezondheid, leer je meer over de verschillende organen en de productie van de verschillende hormonen, leer je over de cyclus van de vrouw, leer je over verschillende endocrine disruptors en nog veel meer. De editie van juni is uitverkocht. Voor september zijn er nog een aantal plekjes beschikbaar. Je kunt level 2 nu kopen in een combiticket met level 1 met ruim €100,- korting!
Voor ons zakelijke aanbod kun je terecht op werkatleet.nl.
Deze website maakt gebruik van cookies om je zo goed mogelijk van dienst te zijn. Als je doorgaat met het gebruiken van deze site, gaan we er vanuit dat je ermee instemt.
